John Strutt Rayleigh

John William Strutt Rayleigh (d. 12 Kasım 1842 Essex – 30 Haziran 1919) İngiliz fizikçi.William Ramsay’le birlikte argon elementini keşfetmiş ve 1904 yılında Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır. Rayleigh saçılımı olarak bilinen kavramın da kaşifidir.

Yaşamı

Çocukluğu ve gençliğinde zayıf bir beden yapısı vardı. Eğitimi sürekli hastalıklarla kesildi. Erişkinliğe erişebilmesi zor gibi görünüyordu. Eton’da 10 yaşındayken kısa bir süre geçirip sonra, üç yıl Wimbledon’da özel bir okulda okudu. Biraz Harrow’da kalıp, sonraki dört yılını George Townsend Warner ile geçirdi.

1861’de Cambridge Trinity College’e matematik okumak için girdi. Başlangıçta yaşıtlarıyla aynı başarıyı elde edemediyse de, daha sonra özel yetenekleri sayesinde rakiplerini geçti. 1865’te Mathematical Tripos’dan mezun oldu. 1866 yılında 1871’e kadar sürdüreceği Trinity üyesi oldu. 1872’de romatizmal ağrıları yüzünden kışı Mısır ve Yunanistan’da geçirdi. Döndükten kısa bir süre 1873’te babası öldü.

John William Strutt, 3. Lord Rayleigh Baronluk rütbesi aldı. Daha sonra ailesinin oturduğu, Witham, Essex’deki Terling Place’a yerleşti. Buradaki zamanının bir kısmıyla arazilerinin bakımıyla ilgilenmek zorunda kaldı. Bilimsel kültürü, tarımdaki bilgisi ve hızlı kavrama yeteneği sayesinde tarla işlerinde çok deneyim kazandı. Ancak 1876 yılında arazi işlerini küçük kardeşine bıraktı ve bütün zamanını bilime ayırdı.

1879’da, deneysel fizik profesörü ve Cavendish Laboratuvarı başkanı James Clerk Maxwell’in asistanı olarak atandı. 1884’te Essex’de deneysel çalışmalarını sürdürmek için Cambridge’den ayrıldı. 1887’den 1905’e kadar Royal Institution of Great Britain’de felsefe profesörü olarak çalıştı. Daha sonra altı yıl Government Committee on Explosives’e başkanlık yaptı.

John William Strutt Rayleigh’in ilk bilimsel çalışmaları optikle ilgi matematik konuları üzerineydi. Fakat daha sonraki çalışmaları fiziğin bütün alanlarını kapsadı. Bunlar arasında ses, dalga teorisi, renk görünümü, elektrodinamik, elektromagnetizm, ışığın yayılımı, sıvı akışkanlığı, hidrodinamik, gazların yoğunluğu, akmazlık, esneklik ve fotoğrafçılık sayılabilir. Sabırlı ve duyarlı deneyleri ile direnç akım ve elektromotive kuvveti’nin standartlarını belirledi. Sonraki çalışmalarını ise elektrik ve manyetizma üzerine yoğunlaştırdı.

Rayleigh çok iyi bir eğitmendi. Etkili danışmanlığı ile Cambridge’de deneysel fiziğin sistematik kuralları geliştirildi. “Theory of Sound” adlı yayımı 1877-1878 yıllarında iki cilt olarak yayımlandı. Diğer çalışmaları 1889-1920 yıllarında basılan altı ciltlik bilimsel yayımlarda basıldı. Ayrıca Britannica Ansiklopedisi’ne katkıda bulundu. Yayımlarında anlaşılması güç konularda bile akıcı bir dili vardı. Tellafuzuyla yalınlık ve sadelik te bir model olarak gösterilir.

Rayleigh, Royal Society’nin bir üyesiydi. 1885’ten 1896’ya kadar sekreterya görevini yürüttü. 1905 – 1908 yılları arasında ise başkanlığını yaptı. 1902’de Order of Merit sahibi oldu. Royal Society’nin Copley, Royal, ve Rumford Madalyaları ile ödüllendirildi.

Ödülleri

• Royal Medal (1882)
• Matteucci Medal (1894)
• Copley Medal (1899)
• Nobel Fizik Ödülü (1904)
• Rumford Medal (1920)

Çalışmaları

• The theory of sound Vol. I (Londra : Macmillan, 1877)
• The theory of sound Vol. II (Londra : Macmillan, 1877)
• The Becquerel rays and the properties of radium (Londra, E. Arnold, 1904)
• Scientific papers (Vol. 2: 1881-1887) (Cambridge : University Press, 1899-1920)
• Scientific papers (Vol. 3: 1887-1892) (Cambridge : University Press, 1899-1920)
• Scientific papers (Vol. 4: 1892-1901) (Cambridge : University Press, 1899-1920)
• Scientific papers (Vol. 5: 1902-1910) (Cambridge : University Press, 1899-1920)
• Scientific papers (Vol. 6: 1911-1919) (Cambridge : University Press, 1899-1920)

Kaynak:John Strutt Rayleigh, //tr.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Strutt_Rayleigh&oldid=19543868 (last visited Nisan 16, 2018).