Linus Pauling

Linus Carl Pauling (d. 28 Şubat 1901 – ö. 19 Ağustos 1994) Amerikalı kuantum kimyageri ve biyokimyager. Ayrıca kristalografer, moleküler biyolog ve tıp araştırmacısı olarak da bilinmektedir.

20. yüzyılın en önemli kimyagerleri arasında yer almaktadır. Kuantum mekaniğinin kimya üzerindeki etkileri konusunda öncülük etmiştir. Kuantum mekaniğinin kimya, biyokimya ve moleküler biyoloji üzerine etkilerini incelemiştir. Bu çalışmalarından dolayı 1954 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştır. Ayrıca kimyasal kristaller ve proteinlerin geliştirilmesini sağlamıştır. DNA’nın bulunmasına yakın zamanlardaki yaptığı çalışmalar, 1953 yılında Watson ve Francis Crick’in DNA’yı keşfetmesine yardımcı olmuştur. Pauling; kimya, Metalürji, psikoloji, radyoaktivite, Nükleer enerji ve nükleer savaş, kuantum mekaniği konusunda eserler yazmış, çalışmalarda bulunmuştur.

Pauling, yerüstü nükleer çalışmalarından dolayı 1962 yılında Nobel Barış Ödülü’nü de kazanmıştır. Aynı yıl Pauling ile birlikte, fizik ve kimya alanında yaptığı çalışmalardan dolayı Marie Curie, ve kimya alanında John Bardeen ödül almıştır. Pauling, yaşamının ileri safhalarında C vitamini üzerinde çalışmalar yapmıştır. Bu konuda yazdığı makale ve eserler, bilim dünyasında önemli yer edindi.

Doğal Kimyasal Bileşimler Üzerine Çalışmaları

1930’larda doğal kimyasal bileşimler üzerine yaptığı çalışmaları yazmaya başlar ve bu çalışmalar 1939’da yayımlanır. Bu alanda yaptığı çalışmalar Nobel Kimya Ödülü’nü almasına neden olacak “doğal kimyasal bileşimlerin kompleks materyallerini açıklanması” meselesinin temelini oluşturmaktadır. Pauling bu çalışmasını Doğal Kimyasal Bileşimler adlı çok popüler olan kitabında özetlemiştir. Kitaba, ilk basıldığı yıl olan 1939’dan itibaren 30 yıl içerisinde 16.000 den fazla atıf yapılmıştır. Bugün bile, birçok modern bilimsel makaleler ve dergilerde bu kitaba atıf yapılmaktadır.

Pauling’in çalışmalarının bir kısmı doğal kimyasal bileşiklerde orbital hibritasyonunu açıklamayktaydı. Elektronların atomun yörüngelerine s, p gibi enerji düzeylerine göre yerleştiğini açıklıyordu.Karbon atomunda elektronların; bir 2s ve üç 2p orbitallerine yerleştiğini, sp³ hibritleşmesini fark etti. Etilen oluşumundaki karbon atomlarının ise sp² hibritleşmesine maruz kaldığını, 2p_z orbitalinin ise hibritleşmediğini açıkladı.

Diğer bir alandaki buluşu ise, iyonik bileşim yapan atomların birbiri arasındaki elektron transferi yapmasıydı. Kovalent bileşen atomların ise elektron transferi yapmadığını, bazı elektronları ortaklaşa kulandıklarını keşfetti. Kimyasal bileşimlerin yıkılabilmesi için gerekli enerjinin çok fazla olduğunu gösterdi.

Pauling’in kafasını yorduğu üçüncü bilimsel konu ise benzindeki aromatik hidrokarbonların protoipini geliştirmek ve modellemesini yapmaktı. O güne dek benzin konusunda yapılan en iyi araştırma Alman kimyageri Friedrich Kekulé tarafından yapılmıştı. Ona göre iki bileşim arasında tek ve çift kimyasal bağ bulunmaktaydı. Fakat çift bağların bulunduğu yapılarda tek bağların da bulunması işleri karıştırıyordu. Pauling bunun nedenini kuantum kimyası ile açıklama yoluna gitti.

Atom Çekirdeklerinin Yapısı Üzerine Çalışmaları

16 Eylül 1952’de nükleiklerin yapıları hakkında bilinmeyenlerle ilgili çalışmalara başladı(kendi notlaı için Oregon Eyaleti Özel Koleksiyonları). Yaptığı yeni modelleme, 15 Ekim 1965 yılında Sciene ve Proc. Natl. Acad. Sci. dergilerinde yayımlandı.Ölümünden evvelki 30 yıl içerisinde birçok yayını bu dergilerde yayımlandı.

Biyolojik Moleküller Üzerine Çalışmaları

1930’lerin ortalarında Pauling çalışmalarını yeni bir konuda yapmaya karar verdi:biyokimya. >Bu sıralarda Caltech’te biyoloji üzerine çalışan Thomas Hunt Morgan, Theodosius Dobzhanski, Calvin Bridges ve Alfred Sturtevant gibi bilimadamlarından etkilendi ve biyomolekülerle ilgilenmeye başladı. İlk olarak hemoglobin proteini ile çalışmalarına başladı. Hemoglobin proteinin kimyasal yapısının oksijen taşırken ve taşımazken farklılıklar gösterdiğini keşfetti. Bunu öğrenmesi, biyokimya üzerine çalışma merakını arttırdı. X-ray ışınları üzerine yaptığı çalışmaları biyokimya üzerine yönlendirdi. Proteinlerin X-ray ile çekilmiş en iyi fotoğrafı 1930’larda İngiliz kristallografer William Astbury tarafından çekilmişti. Fakat Pauling’in 1937 yılında yaptığı deneylerde Astbury’nin aldığı sonuçları alamadı.

Pauling’in matematiksel analizinin yanlış olmasını açıklaması on bir yılını aldı. Fakat Astbury’nin çektiği resimde proteinlerin dizilişi hakkında farklı sonuçlar bulunuyordu. Bu resme bağlı kalarak Pauling yeni bir modelleme geliştirdi. 1951 yılında aminoasitler ve peptitler hakkında temel görüşlerini ileri sürdü.

Pauling daha sonra kendi sunduğu önerilerin temel bazda yanlış olduğunu açıkladı ve DNA hakkındaki fikirlerini değiştirdi.

Pauling Cavendish Laboratuvarı’nda çalışmalarına devam ederken Watson ve Crick DNA’nın modellemesi üserinde çalışıyorlardı ve yeni bir model geliştirmişlerdi.

Pauling ayrıca enzimlerin etkileşimleri hakkında da çalışmalarda bulundu. Bu çalışmalardan da faydalanan Watson ve Crick DNA’yı keşfettiklerini ve modellediklerini ilan ettiler.

Moleküler Genetik

Kasım 1949’da Linus Pauling, Harvey Itano, S. J. Singer ve Ibert Wells; Sciene dergisinde, her insanda farklılık gösteren bir proteini keşfettiklerini açıkladılar. Bu proteinlerin, nesilden nesile hastalıkları ve diğer mirasları aktardıkları ispatlandı.

Aktivizm

Pauling II. Dünya Savaşı sırasında politik görüşlerden kaçındı. Fakat savaş, herkesin hayatını değiştirdiği gibi, onun da hayatında değişikliklere yol açtı. Savaştan sonra barış gönüllüsü oldu. Savaş sırasında Manhattan Projesi’nde çalışması için Robert J. Oppenheimer tarafından kimyasal işlemler sorumlusu olarak davet edildi, bu öneriyi barış yanlısı olduğunu belirterek reddetti.

1946’da Albert Einstein‘in başkanlığını yaptığı Atomik Felaket Komitesi’ne katıldı. Halka ve yöneticilere, nükleer enerjinin silah olarak kullanılmasının doğuracağı felaketleri anlattı. Bu politik çalışmaları Amerika Birleşik Devletleri yönetmimi tarafından tepki gördü ve pasaportuna 1952 yılında, Londra’ya konferansa katılmak üzere gittiğinde el konuldu. 1954 yılında pasaportu; Stokholm’de Nobel Kimya Ödülü’nü almasına az bir süre kala geri verildi. Ödül törenine Einstein ve Bertrand Russell de katıldı. 1955 yılında Russel-Einstein Manifestosu’na katıldı.

Pauling, 1968 yılında Lenin Barış Ödülü’nü kazandı.

Elektrikle Çalışan Araba Üzerinde Geliştirme Çalışmaları

1950’lerin sonunda Pauling, Los Angeles’teki hava kirliliği sorunu hakkında çözüm üretmeyi amaçlıyordu. Bu dönemde de bilimadamları hava kirliliğine fabrikaları ve rafinerileri en büyük etken olarak görüyorlardı. Pauling bu dönemde Arie Haagen-Smit ve diğerbilimadamları ile birlikte Caltech’te benzinle çalışan arabaların doğaya verdiği zarar ile fabrikaların verdiği zararı kıyaslamayı amaçlayan bir araştırma yaptılar. Bu araştırma sonucunda Pauling elektrikle çalışan araba üzerinde çalışmaya başladı. Elektrikli araba üzerine çalışan mühendislere katıldı ve çalışmalarına destek vermeye başladı.

Pauling asit bazlı akülerin aracı çalıştıracak yeterli enerjiyi sağlayamayacağını düşünüyordu. Karbon bazlı yakıtlara nazaran bu akülerle çalışan araçlar daha yavaş hızda ve daha az çekimle çalışıyordu. Bu konu üzerine yoğunlaşılmasını sağladı. Fakat çalışmalar desteklenmediği için proje yarıda kaldı.

Alternatif Tıp Üzerine Çalışmaları

1941 yılında Pauling tedavi edilemeyen Bright hastalığı olarak tanımlanan hastalık türü ile karşılaştı. Uzmanlar bu hastalığın tedavi edilemeyeceğini ileri sürüyorlardı. Pauling, Stanford Üniversitesi’nden Dr.Thomas Addis ile birlikte yaptığı çalışmalarda, hastalar üzerinde düşük protein içeren diyet uygulamaları denedi. Ayrıca bu diyette vitamin ve mineral desteği de uygulandı.

1951 yılında Moleküler Tıp isimli makalesini yayımladı. 1950’lerin sonunda Pauling enzimlerin insan biyolojisi üzerindeki etkileşimleri üzerine çalışmalarda bulundu. 1956 yılında Abram Hoffer vitaminlerin vücutta enzimlerin salgılanması için gerekli olduğunu keşfetti. 1968 yılında Pauling Ortomoleküler Psikiyatri üzerine yaptığı çalışmasını Science dergisinde yayımladı. Bu makale 1970’lerde popüler olan megavitamin terapisinin teorik temelini oluşturdu. Pauling’e göre vitaminlerin insan psikolojisi üzerinde ciddi etkileri vardı.

Pauling daha sonraki yıllarda C vitamini üzerine çalışmalarda bulundu . 1966 yılında Irwin Stone, her gün alınan C vitamininin vücudu soğuk algınlığına karşı koruduğunu keşfetti. Bu araştırmasını 1970 yılında C vitamini ve soğuk algınlığı başlığı ile yayımladı.

Pauling İngiliz kanser cerrahı olan Ewan Cameron ile birlikte uzun süre çalışmalarda bulundu.1971 yılında C vitamininin kanser üzerindeki etkilerini araştırdılar. Pauling ve Cameron yaptıkları çalışmaları Kanser ve C Vitamini adlı eserde topladı.

2005 yılında bilimadamlarının yeni teknolojilerle yaptığı çalışmalar ve deneylerde, C vitamininin kanser üzerindeki olumlu etkiler ispatlanmıştır.

Mirası

Pauling birçok bilimsel buluşla bilime, insanlığa birçok katkılarda bulunmuştur. İngiliz New Scientist dergisine göre En Büyük 20 Bilimadamı listesine seçilmiştir.

Gautam R. Desiraju tarafından Nature dergisinde yazılan Milenyum adlı yazıdadünyanın en büyük teorisyenleri arasında; Newton, Galileo, Einstein ile birlikte görülmüştür. Ayrıca Pauling kuantum mekaniği, inorganik kimya, organik kimya, protein yapısı, moleküler biyoloji ve tıp alanlarında temel olabilecek katkılarda bulunmuştur. Pauling modern kuantum kimyasının babası olarak kabul edilmektedir. Ayrıca literatüre hibritasyon ve elektronegativite kavramlarını sokan kişidir. Francis Crick tarafından moleküler biyolojinin babası olarak kabul edilmiştir.

Pauling vitamin, enzim ve tıp üzerine yaptığı çalışmalarla da birçok bilim adamına yol göstermiş, fikir önderi olmuştur.

Ölümü

Pauling 19 Ağustos 1994 yılında prostat kanseri nedeniyle öldü. Lake Oswego, Oregon, ABD’deki Oswego Pioneer Mezarlığı’na gömüldü.

Kaynak: Linus Pauling, //tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Linus_Pauling&oldid=19578223 (last visited Nisan 20, 2018).