Câbir bin Hayyan

Ebû Mûsa Câbir bin Hayyân (Arapça: ابو موسی جابربن حیان, Latince: “Geber” ya da “Geberus”; (al-Barigi Kabilesi / al-Azdi / al-Kufi / al-Tusi / al-Sufi), (doğum: 721, Tus, İran, Horasan; ölüm: 815, Kufe, Irak) Batıda daha ziyâde Geber olarak tanınan, Abbâsîler döneminde yaşamış ve İslâmiyet’te fen bilimlerinin temelini atmış olan Farsî çok yönlü bir fen bilgini; simyacı, kimyacı ve eczacı; fizikçi, astronom ve astrolog; tıp ve fizik tedavi uzmanı; mühendis, coğrafyacı, filozof ve sûfi.

Hayâtı

Tus, İran’da eğitimini aldıktan sonra Kûfe’ye göç etti. Câbir bin Hayyân bilinen ilk pratik Simya (Alşimi) âlimdir. Orta Çağ Avrupası’nın Simya alanına büyük ölçüde etki etmiş ve Kimya’nın da esasını oluşturmuştur. İmâm Câʿfer-i Sâdık’ın öğrencisidir.

İcâtları

Kimyager ve Eczacı olan bir babanın oğlu olarak Horasan’da doğmuş ve Yemen’de okuduktan sonra Kufe’ye giderek Abbâsî halifesi Harun Reşid’e saray âlimi olarak hizmet etmiştir.

Kimya dışında Eczacılık, Metalürji, Astroloji, Felsefe, Fizik ve Müzik gibi geniş alanda 400 ü aşan eser bıraktığı söylenirse de ancak 20 civarında eseri bugüne kalmıştır.

Nitrik asit, Hidrojen klorür ve Sülfürik asit’in rafine ve kristalize yöntemlerini bulduğu Kral suyu’nu icat ettiği ve Sitrik asit, Asetik asit, Tartarik asiti keşfetiği düşünülmektedir. “İmbik” ( الأنبيق al-inbiq) geliştirmiş ve kendisinin ortaya attığı Baz kavramıyla Kimya’nın gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Ayrıca daha sonra zehirlilerin zehirlisi olan arsenik tozunu elde eden ilk kişidir.

Agathondaemon, Hermes Trismegistus, Pisagor ve Sokrates’i saydığı ve Eski Yunan, Eski Mısır ve Şia Sufizminden etkilendiği düşünülmektedir.

Eserlerinden 12. yüzyılında Latince’ye çevirilmiş olan Kitab al-Kimya adlı eseri, Simya ve Kimya kelimelerinin kökeni olmuştur.

Kaynak: Câbir bin Hayyan, //tr.wikipedia.org/w/index.php?title=C%C3%A2bir_bin_Hayyan&oldid=19224898 (last visited Nisan 17, 2018).