Louis Joseph Gay-Lussac

0
735
Okunma

Louis Joseph Gay-Lussac

Doğum6 Aralık 1778 Saint-Léonard-de-Noblat
Ölüm9 Mayıs 1850 (71 yaşında) Paris, Fransa
MilliyetiFransız
DalıKimya
ÖğrenimÉcole Polytechnique
Önemli başarılarıGay-Lussac yasası


Louis Joseph Gay-Lussac
(d. 6 Aralık 1778 – ö. 10 Mayıs 1850), Fransız kimyager ve fizikçidir. Genellikle gaz yasalarıyla ilgili çalışmalarıyla anılır. Bunun dışında, alkol-su karışımlarıyla yaptığı çalışmalarının ardından bir takım alkollü içkilerin alkol oranlarını ölçmüştür.

Yaşamı

Gay-Lussac, Haute-Vienne’deki Saint-Léonard-de-Noblat’da doğmuştur. Eğitimine orada başlayıp, 1794’te, babasının tutuklanmasının ardından, École Polytechnique’e girmek üzere Paris’e gitmiştir. 1797’de okula kabul edilip, üç sene orada okuduktan sonra, École Nationale des Ponts et Chaussées’ye geçmiştir. Bir süre sonra Claude Louis Berthollet’nin asistanı olarak atanmıştır. 1802’de Antoine François de Fourcroy’un yardımcılığını yaptı.

École Polytechnique’de, 1809 yılında kimya profesörü oldu. 1808’den 1832’ye kadar Sorbonne’da fizik profesörlüğü de yaptı. Ancak bu görevi, daha sonra Jardin des Plantes’taki kimya kürsüsü için bıraktı. 1831’de doğduğu vilayet, Haute-Vienne’in temsilcisi olarak seçilmiş, 1839’da da Chambre des pairs’e katılmıştır.

1809’da, Gay-Lussac, Geneviève-Marie-Joseph Rojot’yla evlendi. Onunla ilk defa, bir çarşafçı dükkânının çalışanı olarak kimya kitabı okuduğunu gördüğünde tanışmıştı. Beş çocuklarından en büyüğü, Jules, Giessen’e giderek Justus Liebig’in asistanlığını yapmıştır. Jules’ün bazı çalışmaları, aynı baş harfleri yüzünden (J. Gay-Lussac), babasıyla karıştırılmıştır.

Gay-Lussac soyunun bir kısmı Brezilya’da, Güney Amerika’da (de Salusse Lussac/Lussac Do Coutto/Do Coutto Monni) ve Ontario’da yaşamaktadır.

Başarıları

Gay-Lussac, 1802’de, Jacques Charles’ın çalışmalarını kullanarak, günümüzde Charles yasası olarak bilinen yasayı formülize etmiştir.

1804’te, Jean-Baptiste Biot’yla birlikte, bir hidrojen balonu kullanarak 6.4 kilometreye kadar yükseldiler. Atmosferi araştırdığından, farklı yüksekliklerden hava örnekleri alarak sıcaklık ve nemlilikteki farklılıkları gözlemlemeye çalışmıştır.

Alexander von Humboldt’la birlikte, 1805’te, alçalan basınçla (yükseklikle), atmosferin basit yapısının değişmediğini keşfetmiştir. Aynı zamanda, suyun, iki hidrojen parçası, bir oksijen parçasından oluştuğunu da, Humboldt’la beraber keşfetmiştir.

1808’de, boru bulanlardan biriydi.

Sorbonne Üniversitesi’ne yakın bir sokak ve otele adını vermiştir. Aynı zamanda doğum yeri olan Leonard de Noblat’da bir meydan ve sokak da onun ismini taşır. Mezarı, Paris’teki ünlü mezar, Père Lachaise Mezarlığı’ndadır.

Gay-Lussac yasası

Gay-Lussac yasası, (toplam hacim yasası olarak da bilinir) Fransız kimyacı Joseph Louis Gay-Lussac’ın adıyla anılır. Gay-Lussac’a mal edilen, iki tane gaz yasası vardır. İkisi de aynı isimle anılırlar.En ünlü deneyi gazlarla yaptığı sıcaklık değişiminin inciler üzerindeki basınç değişimini dedesi Mark Lussac ile yapmıştır.

Gay-Lussac yasasına göre, bir ideal gazın toplam hacminin, hacimlerinin çarpımına oranı küçük tam sayılar halinde gösterilebilir. Bunu, Gay-Lussac 1809’da bulmuştur. 1811’de ise Amedeo Avogadro, bu bulguları kullanarak Avogadro yasasını yaratmıştır.

1802’de bulunan diğer yasa ise belirli bir miktardaki ideal gazın basıncının, kelvin birimiyle belirtilmiş sıcaklığına doğru orantılı olduğunu belirtir. Matematiksel olarak, bu aşağıdaki gibi gösterilebilir:

P / T = k
  • P paskal olarak basınç,
  • k gaz sabiti (8.3145 J/(mol K)),
  • T de Kelvin olarak sıcaklıktır.

Sıcaklık, bir maddenin ortalama kinetik enerjisi olduğu için sıcaklığının arttığında kinetik enerjisinin de arttığı söylenilebilir. Bu durumda, gaz parçacıkları, gazın tutulduğu kabın duvarlarıyla daha çok çarpışacağından, daha çok basınç uygularlar.

Aynı maddenin farklı durumlardaki hallerini karşılaştırmak için, yasa şu şekilde de yazılabilir:

  P1 / T1 = P2 / T2    veya    P1 T2 = P2 T1

Charles yasası, aynı zamanda Charles ve Gay-Lussac yasası olarak da bilinir, çünkü Charles, Gay-Lussac’ın sonuçlarını kullanarak yasayı bulmuştur. Ancak yakın zamanlarda, Gay-Lussac’ın buradaki yasaya adını verdiğinden kullanımı azalmıştır.

Gay-Lussac yasası, Boyle yasası ve Charles yasası, birlikte toplam gaz yasası’nı ortaya çıkarırlar. Bu yasaya bir de Avogadro yasası’nın eklenmesi, ideal gaz yasasını ortaya çıkarır.

Kaynaklar:

  • Louis Joseph Gay-Lussac, //tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Louis_Joseph_Gay-Lussac&oldid=19217650 (last visited Nisan 19, 2018).
  • Gay-Lussac yasası, //tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gay-Lussac_yasas%C4%B1&oldid=19541917 (last visited Nisan 19, 2018).

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.