Max Planck Kimdir? – Hayatı ve Buluşları

Einstein ve görelilik teorisi

1905 yılında, şimdiye kadar tamamen bilinmeyen Albert Einstein’ın üç çığır açan kâğıtları Annalen der Physik dergisinde yayınlandı. Planck özel görelilik teorisinin önemini hemen kabul eden birkaç kişi arasındaydı. Onun etkisi sayesinde, bu teori yakında yaygın olarak Almanya’da kabul edildi. Planck, aynı zamanda görelilik teorisini uzatmak için epeyce katkıda bulunmuştur.

Einstein’ın ışık alanı (foton) hipotezi (Fotoelektrik etki, Philipp Lenard’a ait 1902 keşfetmiştir) başlangıçta Planck tarafından reddedildi. O tamamen Maxwell’in elektrodinamik teorisini atmak için isteksizdi. Ona göre “ışık teorisi onlar onlarca yıl geriye atacaktı.”

1910 yılında Einstein klasik fiziğin bir başka fenomen örneğine yani düşük sıcaklıklarda özgül ısı anormal davranışlarına dikkat çekti. Planck ve Nernst çelişkilerin açıklamak için Birinci Solvay Konferansı (Brüksel 1911) düzenlediler. Bu toplantıda Einstein Planck’ı ikna etmeyi başardı. Bu arada, Planck Berlin Üniversitesi’nin Dekanı olmuştu. Bu da ona 1914 yılında Einstein’a üniversitede profesörlük için teklifte bulunmayı sağladı. İki bilim adamı yakın arkadaş olduk ve birlikte müzik çalmak için sık sık bir araya geldiler.

Birinci Dünya Savaşı

Planck Birinci Dünya Savaşı sırasında halkın yaşadığı telaşı şu sözlerle dile getirdi “O kadar korkunç ki, ama ayrıca o kadar güzel ve beklenmedik şeyler var ki; en zoru iç siyasi tüm tarafların birleşmesi ile sorunlar ve yumuşak çözümüdür. O iyi ve soylu her şeyi öven birisi.” Bununla birlikte, Planck’ın milliyetçiliği aşırıya kaçtı. 1915 yılında, İtalya İtilaf Devletleri’ne katılmak üzereyken bir anda O, İtalya’dan gelen bir bilimsel kağıdı başarıyla onaylattı. Bu da ona Prusya Bilimler Akademisi’nden bir ödül almayı sağladı. Planck, oranın dört daimi başkanından biriydi. Planck, ayrıca kötü ünlü “93 Aydının Manifestosu”nu imzaladı. Ama 1915 yılında Planck, Hollandalı fizikçi Lorentz ile birkaç toplantıdan sonra, Manifesto’nun parçalarını iptal etti. Sonra 1916 yılında Alman yayılmacılığına karşı bir deklarasyon imzaladı.

Savaş sonrası ve Weimar Cumhuriyeti

Çalkantılı savaş sonrası yıllarda, Planck Alman fizik otoritesinin yüksek makamındayken meslektaşlarına “Direnin ve çalışmaya devam edin” sloganını yayınladı. 1920 Ekim ayında Planck ve Fritz Haber Notgemeinschaft der Deutschen Wissenschaft’ı (Alman Bilim Acil Örgütü) kurdu. Amaçları bilimsel araştırma için mali destek sağlanmaktı. Örgütü yaymak istiyorlardı ve paraların büyük bir kısmını yurt dışından temin ediyorlardı.

Planck, aynı zamanda Berlin Üniversitesi’nde, Prusya Bilimler Akademisi’nde, Alman Fizik Derneği’nde ve Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft’ta (1948 yılında Max-Planck-Gesellschaft haline geldi) liderlik pozisyonunda bulundu. Bu zamanlarda Almanya da araştırma için ekonomik koşullar pek de parlak değildi. İki savaş arası dönemde, Planck Deutsche Volkspartei (Alman Halk Partisi) üyesi oldu. Bu partinin kurucusu Nobel Barış Ödülü almış Gustav Stresemann’dı. Planck, genel oy kullanma hakkı ile aynı fikirde değildi.

Kuantum mekaniği

1920’lerin sonunda Bohr, Heisenberg ve Pauli kuantum mekaniğinin Kopenhag yorumunu üzerine çalışmışlardı ancak Planck tarafından reddedildi ve de daha sonra Schrödinger Laue ve Einstein tarafından yapıldı. Fazla çalışması sadece kuantum teorisini pekiştirdi. Hatta onun ve Einstein’ın felsefesine kuvvetli tepki gösterdiler. Planck, daha önceden gözlem deneyimi yaşadı. Şu cümleyi söyledi: “Bilimsel gerçekleri rakipleri yenmek için değil onları ikna etmek ve onların ışığı görmek için kullanılır. Çünkü ilerde var olan rakipler ölebilir. Ve yeni yetişen nesil bununla aşina olur.”

Nazi diktatörlüğü ve İkinci Dünya Savaşı

Naziler 1933 yılında iktidarı ele geçirdiğinde Planck 74 yaşındaydı. O, Yahudi olan arkadaşlarının ve meslektaşlarının kovulmalarına ve aşağılanmalarına tanık oldu. Yüzlerce bilim adamı Almanya’dan göç etti. O, yine de “Dayanın ve çalışmaya devam edin” sloganını yayınladı ve göç etmeyi planlayan arkadaşlarına Almanya’da kalmalarını istedi. Çünkü bu krizin yakın zamanda azalacağını umuyordu. Otto Hahn Yahudi profesörlerine yapılan bu muameleyi kamuya bildirmek amacıyla tanınmış Alman profesörleri toplamak için Planck’tan yardım istedi. Planck şu sözlerini yayınladı: “Bugün 30 adamı alırsanız, yarın 150 tanesi gelip konuşma yapacaktır. Çünkü onlar başkalarının pozisyonlarını devralmak için inanılmaz istekli olacaktır.” Planck’ın liderliğinde Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft (KWG) Fritz Haber ile ilgili olanlar haricinde, Nazi rejimi ile açık bir çatışma kaçınılması lazımdı. Planck Adolf Hitler ile konuyu görüşmek için çalıştı ama başarısız oldu. Ertesi yıl 1934 yılında Haber sürgünde öldü.

Bir yıl sonra Planck, KWG tarafından düzenlenen biraz kışkırtıcı tarzda Haber için resmi bir anma toplantısı oldu. Ayrıca Planck Yahudi bilim adamlarını KWG’da çalışmaya devam etmelerini gizlilikle sağlamıştır. 1936 yılında KWG başkanlığı sonlandırılmış ve Nazi Hükümeti ona baskın yapmıştır. Almanya’daki siyasi iklim giderek daha düşmanca davranmaya başladı. Planck’a saldırdılar. Planck’ı kökenine dair bir soruşturmaya aldılar. 1’de 16 ihtimalle Yahudi olduğu ortaya çıktı. Ama Planck bunu inkar etti.

1938

1938 yılında, Planck, 80. doğum gününü kutladı. Fransız fizikçi Louis de Broglie’ye Max-Planck madalyası verildi ve bir kutlama düzenlendi. 1938 sonunda, Prusya Akademisi kalan bağımsızlığını kaybetmiş ve Naziler tarafından ele geçirilmişti. Planck başkanlığından istifa ederek protesto etti. Planck bu zamanlarda sık sık seyahatlere katılıyordu. Hatta 5 yıl sonra Alp Dağının üç bin metre tepesine tırmanmıştır.

Max Planck ve eşini şehirden ayrılıp kırsal yerlerde yaşamaya zorlandılar. Çünkü İkinci Dünya Savaşı sırasında Müttefikler Berlin’e karşı bombardımanları artırıyordu. 1942 yılında şunları yazdı: “Benim içinde ateşli bir şekilde direnme arzusu büyüdü ve yeni bir yükselişin başlamasına tanık olabilmek için uzun yaşadım.” Şubat 1944’te Berlin’de yaptığı evi tamamen bir hava saldırısıyla imha ettiler. Bütün bilimsel kayıtları ve yazışmaları yok oldu. Yaşadığı kırsal yere iki taraftan Müttefik askerleri geliyordu. Savaşın sonunda o Göttingen’de bir akrabasının yanına gitti.

Planck, elli yaşından sonra birçok kişisel trajediler dayandı. 1909 yılında, ilk eşi evlendiklerinden 22 yıl sonra öldü. Onu iki erkek çocuk ile ikiz kızlar ile bıraktı. Planck’ın büyük oğlu Karl, 1916 yılında öldürüldü. İki tane kızı doğum sırasında öldüler. Margarete 1917 yılında, Emma ise 1919 yılında öldü. İkinci Dünya Savaşı sırasında 1944 yılında bir bomba ile Berlin’deki evleri yok oldu. 20 Temmuz’da en küçük oğlu Erwin, Hitler’e suikast yüzünden tutuklandı ve 1945 yılında öldü.^[21] Bunlara rağmen yaşamaya devam etti. Savaşın sonunda oğlu, ikinci eşi ile Göttingen’deki akrabalarına gittiler ve 4 Ekim 1947 yılında burada vefat etti.

Dini görüşleri

Planck alternatif görüşe ve dinlere karşı çok hoşgörülü birisiydi. Sembollerle alay ettiği için ateistleri eleştirmişti. Çünkü aşırı dindar kişiler için bazı semboller çok önemliydi ve o bunun önemini vurguladı. Max Planck, 1944 yılında şu sözleri dile getirdi: “Bilime hayatımı adamış bir adam olarak ben, bu kadar atomlar hakkında yaptığım araştırmalar ve bunları sonucunda şunu söyleyebilirim: Öyle bir varlık yok. Biz de bilinçli ve akıllı bir şekilde aklın varlığını kabul etmemiz gerekir.”  Planck, hayal gücü kuvvetli ve inançlı bir bilim insanı kabul edilir. Buradaki inanç “hipotez üzerinde çalışma” ile benzer özelliği taşımaktadır. Örneğin nedensellik ilkesi doğru ya da yanlıştır, burada bir inanç eylemi vardı. Ve şunları söylemiştir: “Dinde ve bilimde tanrı inancı gerekebilir. İnananlar için tanrı bir başlangıçtır. Fizikçiler için her şeyin sonundadır.”

Daha sonraki yaşamında Planck, Tanrı’nın var olduğuna kanaat etti ve deist oldu. Bir söylentiye göre Planck’ın ölümünden altı ay önce Katolik olduğu açıklandı.

Onur ve ödüller

• “Pour le Mérite” 1915 yılında
• Nobel Fizik Ödülü 1918 yılında
• Lorentz Madalyası 1927 yılında
• Franklin Madalyası 1927 yılında
• Adlerschild des Deutschen Reiches 1928 yılında (Almanya Cumhurbaşkanlığı tarafından)
• Max-Planck Madalyası 1929 yılında Einstein ile beraber
• Copley madalyası 1929 yılında
• Planck Frankfurt, Münih (TH), Rostock, Berlin (TH), Graz, Atina, Cambridge, Londra ve Glasgow üniversitelerinden fahri doktora aldı.

Yayınları

• Planck, M. (1900a). “Über eine Verbesserung der Wienschen Spektralgleichung”. Verhandlungen der Deutschen Physikalischen Gesellschaft 2: 202–204. Translated in ter Haar, D. (1967). “On an Improvement of Wien’s Equation for the Spectrum”. The Old Quantum Theory. Pergamon Press. ss. 79–81. LCCN 66029628.
• Planck, M. (1900b). “Zur Theorie des Gesetzes der Energieverteilung im Normalspektrum”. Verhandlungen der Deutschen Physikalischen Gesellschaft 2: 237. Translated in ter Haar, D. (1967). “On the Theory of the Energy Distribution Law of the Normal Spectrum”. The Old Quantum Theory. Pergamon Press. ss. 82. LCCN 66029628.
• Planck, M. (1900c). “Entropie und Temperatur strahlender Wärme [Entropy and Temperature of Radiant Heat]”. Annalen der Physik 306 (4): 719–737. Bibcode 1900AnP…306..719P. DOI:10.1002/andp.19003060410.
• Planck, M. (1900d). “Über irreversible Strahlungsvorgänge [On Irreversible Radiation Processes]”. Annalen der Physik 306 (1): 69–122. Bibcode 1900AnP…306…69P. DOI:10.1002/andp.19003060105.
• Planck, M. (1901). “Über das Gesetz der Energieverteilung im Normalspektrum”. Annalen der Physik 309 (3): 553–563. DOI:10.1002/andp.19013090310. Translated in Ando, K.. “On the Law of Distribution of Energy in the Normal Spectrum”. 22 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2011-10-13.
• Planck, M. (1903). Treatise on Thermodynamics. Ogg, A. (transl.). London: Longmans, Green & Co. OL7246691M.
• Planck, M. (1906). Vorlesungen über die Theorie der Wärmestrahlung. Leipzig: J.A. Barth. LCCN 07004527.
• Planck, M. (1914). The Theory of Heat Radiation. Masius, M. (transl.) (2nd bas.). P. Blakiston’s Son & Co.. OL7154661M.
• Planck, M. (1915). Eight Lectures on Theoretical Physics. Wills, A. P. (transl.). Dover Publications. ISBN 0-486-69730-4.
• Planck, M. (1943). “Zur Geschichte der Auffindung des physikalischen Wirkungsquantums”. Naturwissenschaften 31 (14–15): 153–159. Bibcode 1943NW…..31..153P. DOI:10.1007/BF01475738.